بسم الله الرحمن الرحیم

الْحَمدُ للهِ قبلَ کلِّ مَقالٍ، وأمامَ کلِّ رَغْبَةٍ وسُؤالٍ، وَالصَّلاةُ والسَّلامُ علی سَیّدِ الْکائنات وَمَفْخَرِ أَهلِ الأرضِ والسَّمواتِ، مُحمّدٍ الْمُصطَفیَ وآلِهِ، الَّذینَ اخْتارَهُمُ اللهُ وَطَهَّرَهُم وَجَعَلَهُمْ بینَ خَلْقِهِ مِنْ خیارِ الْعَبیدِ، وخَصَّهُمْ بِالْمَقامِ السَّدیدِ، وَعَلی صَحْبِهِم وَمَنِ اهْتَدیَ بِهُداهُم وَاللَّعنُ علی اَعدائِهِمْ مَظاهرِ الشَّیطانِ وَالْبَهائِمِ عَلی هَیْکَلِ الْإِنسانِ.
إلهی! هَبْ لِي كَمَالَ الِانْقِطَاعِ إِلَيْكَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِيَاءِ نَظَرِهَا إِلَيْكَ حَتَّى تَخِرَقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ فَتَصِلَ إِلَى مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِيرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِكَ إِلَهِي وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ نَادَيْتَهُ فَأَجَابَكَ وَ لَاحَظْتَهُ فَصَعِقَ لِجَلَالِكَ فَنَاجَيْتَهُ سِرّاً وَ عَمِلَ لَكَ جَهْراً.
در یکی از روزهایی که به محضر شریف استاد عزیزتر از جانم، فقیه عارف، حضرت آیةالله آقا سید عبدالله جعفری تهرانی( رسیدم، هدایت الهی شامل حالم گردید و آنچه بر قلبم تابیده بود را بر زبان خویش جاری نمودم و عرض کردم مطلبی بر قلبم خطور کرده و تصمیم گرفتم تا آن را خدمت حضرتعالی عرض کنم و آن اینکه از استاد بزرگوارتان مرحوم علامه‌ی طباطبایی( کتابی تحت عنوان سیر و سلوک و عرفان عملی منتشر نشده و آنچه که به نام «لبُّ‌اللّباب» منتشر شده، گرچه عصاره‌اش از مرحوم علامه‌ی طباطبایی( می‌باشد، اما همانطوری که مؤلف آن، مرحوم آیةالله آقاسید محمدحسین لاله‌زاری (حسینی تهرانی)( در مقدمه‌اش آورده، همراه با تنقیح و اضافات بوده و نمی‌توان همه‌ی آن را به مرحوم علامه‌ی طباطبایی( نسبت داد و به همین جهت، روی جلد کتاب و شناسنامه‌ی آن نامی از مرحوم علامه‌ی طباطبایی( به میان نیامده و به نام مرحوم آیةالله حسینی تهرانی انتشار یافته است؛ لذا به نظر می‌رسد اگر حضرتعالی صلاح بدانید، اصل کلمات مرحوم علامه‌ی طباطبایی( بدون هیچ تنقیح و اضافه‌ای منتشر شود و چون عینِ آن کلماتِ تقریر شده، نیاز به تعلیقات توضیحی دارد، از ابتدا تا انتهای این رساله دقیقاً مورد بحث واقع شود و هرجا که صلاح دانستید، مطالبی را بفرمایید تا به عنوان تعلیقه، در پاورقی آن  آورده شود.
ایشان ضمن تأیید و تصدیق عرایض حقیر، از درخواست و پیشنهادم استقبال نمودند و ضمن تجلیل از کثرت تتبع مرحوم آیةالله لاله‌زاری، فرمودند: «بله، مطالب لبُّ‌اللباب چون ترکیبی از کلمات مرحوم استاد، آیةالله علامه‌ی طباطبایی( و مرحوم آیةالله لاله‌زاری می‌باشد و تنقیح و اضافاتی دارد و تفکیک آنها ممکن نمی‌باشد، لذا نمی‌توان مطالب آن را به علامه‌ی طباطبایی( نسبت داد» و در همان مجلس تصمیم گرفته شد تا عین کلمات رساله‌ی سیر و سلوک مرحوم آیةالله علامه سید محمدحسین طباطبایی( را که مرحوم آیةالله جعفری تهرانی( به خط مبارک خود استنساخ نموده بودند، با کمال دقت بررسی و واو به واو آن را طی جلساتی برای ایشان قرائت نمایم و پرسشهایی را برای رفع غموض و پیچیدگی‌های آن، در محضرشان مطرح کنم تا پاسخهای ایشان در قالب تعلیقه‌ای بر این رساله ثبت گردد و تشنگان کوی محبت و عاشقان توحید و ولایت، بهتر و بیشتر از آن بهره گیرند؛ و در مواردی هم ایشان توصیه ‌فرمودند که تعلیقاتی را حقیر بر این کتاب گران‌سنگ داشته باشم که به حمد الهی و با عنایت برزخی مرحوم علامه‌ی طباطبایی( این کار آغاز شد و به سرانجام رسید.
عرفان نظری و عرفان عملی
اصحاب معرفت در یک تقسیم‌بندی کلان، عرفان را به «عرفان نظری» و «عرفان عملی» تقسیم نموده‌اند.
عرفان نظری همان هستی‌شناسی عرفانی می‌باشد که در آن معارف توحیدی و حقایق عرفانی و تعابیر اهل معرفت و مقصد نهایی سالک و شهود و مشاهده، تبیین و برهانی شده است.
عرفان عملی همانطوری که از عنوانش ظاهر می‌گردد، مربوط به عمل می‌باشد، یعنی مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و بایدها و نبایدهایی که معطوف به اعمال و احوال قلبی سالک بوده و پیاده‌سازی آنها سبب رفع حُجُب و کشف غِطاءها و کنار زدن موانع و پیمودن طریق راه‌یابی به کمال نهایی آدمی و وصول به حضرت محبوب جلّ‌جلاله می‌باشد.
عرفان عملی برای تحقّق ره‌آورد عرفان نظری بوده و عرفان نظری محصول عرفان عملی می‌باشد.
در عرفان عملی روش سیر و سلوک و برنامه‌ی عملی طی طریق قرب الهی که مافوق علم اخلاق است ارائه می‌شود. عرفان عملی گمشده‌ی اصحاب نظر است که بسیار دیده شده که عالمانی در حکمت و عرفان نظری مدرس قوی‌ترین و دشوارترین متون درسی در حوزه بوده‌اند، اما در اواسط و یا پایان عمر به سراغ اهل معنا و شهود رفته‌اند تا چاره‌جویی نمایند، چون دیده‌اند گمشده‌ای دارند که با درس و بحث و علم حصولی پیدا نمی‌شود و به عرفان عملی و سیر و سلوک الی الله احتیاج دارند. عرفان نظری اِقناء ذهنی می‌آورد، نه آرامش و اطمینان قلبی؛ آرامش قلبی با یافتن حاصل می‌شود که محصول عرفان عملی است نه با دانستن که محصول عرفان نظری می‌باشد.
با عرفان عملی است که سالک می‌تواند از دریای مواج معرفت و جزر و مدهای فراوانش به دُرهای شاهوار و مرواریدهای گرانبهایی دست پیدا کند که ارزش آن لایُدرک و لایُوصف می‌باشد.
در عرفان عملی، سالک از عالم تعلقات و تخیلات و خیالات و اوهام، دل بَرمی‌کَند و به سوی عالَم بها و نور و وحدت به حرکت در می‌آید.
در سیر و سلوک الی الله، بنده‌ی منغمر شده‌ی در شهوات و فرو رفته‌ی در کثرات، به سوی عالم توحید به پرواز در آمده و به رزق لایُوصَف کمال انقطاع اِلَی الله و فناءِ فی الله و بقاءِ بالله راه پیدا می‌نماید.
مکتب تربیتی علامه‌ی طباطبایی(
مکتب تربیتی مرحوم علامه‌ی طباطبایی( و مشایخ و تلامذه‌ی سلوکی ایشان که به نام عرفان عملی و طریق راه‌یابی به کمال عبودیت بنا نهاده شده است، مطمئن‌ترین و دقیق‌ترین و لطیف‌ترین مدرسه‌ی تربیتی برای تعالی و ارتقای روحی و انسانِ بالفعل شدن و عروجِ تا منتهای کمال قرب می‌باشد.
شیوه‌ی عرفانی چنین مکتبی بر پایه‌ی التزام عملی به ظواهر کتاب و سنت بوده، و پایبندی به شریعت، مَعبر شهود حقایق و وصول به لقای الهی می‌باشد و ساختار و ساختمان آن را ثَقَلین تشکیل می‌دهد. 
شاگردی در چنین مکتب عرفانی، سالک را مستعِد و شایسته، برای پذیرش فیوضات الهی و نفحات ربوبی و الهامات ربانی می‌نماید.
آدمی با قرار گرفتن در چنین نظامِ تربیتیِ سلوکی، می‌تواند از مرز حیوانیّت بِرَهد و خود را به مقام والا و پر ارجِ انسانیتِ حقیقی برساند و مدال پرافتخار کمال عبودیت را بر گردن خویش بیاویزد و بر سکّوی پر ارج ﴿قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا﴾ قرار گیرد.
نگاهی اجمالی به شخصیت علامه‌ی طباطبایی(
عارف کامل مرحوم علامه‌ی طباطبایی( شخصیت والا و نادرالوجودی بود که به حق باید این مرد الهی را از حسنات علمی و عملی دَهر به شمار آورد، چراکه وی در هر صحنه‌ی علمی و عرصه‌ی عملی که حضور پیدا می‌نمود، برکات منحصر به فرد و ماندگاری را از خود به یادگار می‌نهاد.
او که از استوانه‌های جامع معقول و منقول حوزه‌ی مقدسه‌ی نجف و قم محسوب می‌شد، در عرصه‌ی آثار قلمی و مکتوب و نیز آثار شفاهیِ تقریر یافته، و تربیت شاگردانی در دانشِ تفسیر و قرآن‌پژوهی و حکمت و فلسفه و عرفان و معارف دینی، یگانه‌ی دوران بود.
این عالم عارف، متخصصی کارآزموده و مجتهدی نواندیش در علوم دینی و فنون عرفانی و حِکَمی بود، و با اخلاص و ابتکارها و تلاش مُجدّانه‌اش توانست تحوّلی شگرف را در اعماق جانِ شاگردان خویش پدید آورد و حقایق و معارف حقه‌ی الهیه را در لوح نفوس مستعده‌ی آنها بنگارد و به تصنیف کتاب اَنفسی دست یازد كه در این زمینه، یگانه‌ی زمان خویش بود. 
آثار این بزرگ‌مرد الهی چشمه‌ی زلالی است که حکمت و عرفان و تفسیر قرآن و حدیث، در عمیق‌ترین ساحت در آن عرضه شده و می‌تواند عطش تشنگان هر یک از این ساحت‌ها را برطرف نماید. این سالک واصل، ساحت شریعت و طریقت و حقیقت را در درون جان خویش همساز کرده و عرفان عملی و نظریِ شیعیِ فقاهتی را در کمال استواری عرضه نمود.
توغل و فرو رفتن این فقیهِ عارفِ بیداردل، در عوالم روحی، و تعقّل مستمر و تفکر پیوسته و اشتغال به اذکار و اوراد، و مجاهدات و مشاهداتش، هرگز او را از حضور اجتماعی و اقدامات تکلیفی و صیانت از مرزهای اعتقادی و باورهای دینی باز نداشت و تا جایی که تشخیص می‌داد کار برای خدا و دین خداست و امکان انجام وظیفه برایش فراهم بود، کناره نمی‌گرفت و با تمام توان به ادای تکلیف می‌پرداخت که یک نمونه‌اش حاصل جلسات وی با پرفسور هانری کربن است که مقدمات حضور و تشکیل جلساتش با او، بسیار پُرمشقت و طاقت‌فرسا بوده است.
این فقیه صمدانی و عارف ربّانی نه تنها مشعل معرفت حضرت جانان جل‌جلاله و عرفان الهی را در حوزه‌های علوم دینی و با تکیه بر آموزه‌های وحیانی روشن و پایدار نگه داشت، بلکه با تلاش بیانی و بنانی خویش آن را پرفروغ‌تر و فراگیرتر نمود.
آن حکیم متألّه و عارف کم‌نظیر، حلقه‌ی واسطه‌ای شد برای انتقال آنچه که در محضر اساتید خود آموخته و آنچه که در مسیر قرب الهی تجربه نموده و در سیر و سلوک خویش کسب کرده بود.
کلمات روح‌بخش آن عارف برجسته، حاصل سیر عمیق وی در کتاب و سنّت و راه‌یابی به اسرار و رموز ثَقَلین و دریافت‌های شهودی‌اش می‌باشد که با قلب مصفّایش جذب می‌کرد و در جان مشتاقان کمال به قدر سعه‌ی وجودیشان جای می‌داد.
علامه‌ی طباطبایی( عالم عاملی بود که با سخن و کردار خویش و با دَم مسیحایی‌اش در قلب شاگردانش انفجار روحی ایجاد می‌کرد و جانهای آماده را به آب حیات معرفت و نورِ تربیت، زنده می‌ساخت.
رمز اثرگذاری وی این بود که خود حقیقت عینی و واقعی، و نمونه‌ی عملی و سرمشق زنده‌ی نسخه‌ها و توصیه‌های سلوکی‌اش بود و بیش از گفتارش، عملش بود که منشأ اثر و حرکت شاگردانش می‌گشت و معادن سرزمین جانشان کشف می‌شد و همه‌ی ابعاد وجودیشان جهت توحیدی پیدا می‌کرد.
او توانست ستار‌گانی را تربیت کند که هر یک از نوادر دهر و آیتی عظیم گردند و به تشکیل حوزه‌ی عرفان عملی دست یازند و در راستای حرکت تربیتی پیشینیان، درس‌های عمومی و جلسات خصوصی برپا کنند و شاگردانی را تربیت نمایند.
مرحوم علامه که اندیشمندی جامع و کم‌نظیر بود، به شدت از انحطاط اخلاقی جامعه و فرو افتادن سنتهای مسلمانی و مرگ ارزشهای تربیتی و معنوی در جامعه و آحاد آن متأثر بود و غم می‌خورد، و از کم دیده شدن تقوای فردی و جمعیِ لازم و کم رونق شدن تعهدِ ملزِم در میان قشرهای مختلف، دلی خونین داشت.
او که خود مجسمه‌ی تقوا بود، بی‌تقوایی‌ها را برنمی‌تابید و دنیاطلبی‌ها را تحمل نمی‌کرد و نفس‌پرستی‌ها را روا نمی‌داشت و ایستادگی‌اش تا جایی بود که به مصالح بالاتر و لازم‌تر، آسیبی وارد نگردد که نمونه‌اش قصه‌ی پرغصه‌ی تعطیلی درس حکمت و انصراف از حاشیه‌نگاری‌های خود بر کتاب دائرةالمعارف حدیثی بحارالأنوار می‌باشد.
تألیف و تدریس، او را از تربیت انسان‌های مستعد باز نداشت و با تشکیل جلسات سلوکی خصوصی، نفوس انسان‌های قابلی را جلا می‌داد و دلهایشان را با نفَس گرم خویش صفا می‌بخشید و آداب و اخلاق و معارف دینی و سنت نبوی( را به آنان می‌آموخت و توانست شاگردان مبرّزی را تربیت نماید که هریک به نوبه‌ی خود از نتایج فراوانی بهره‌مند شدند و منشأ آثار شگرفی گردیدند.
شعاع وجودی این بزرگ‌مرد الهیِ کم‌یاب، به اندازه‌ای گسترش یافت و نور وجودیش به قدری فراگیری پیدا نمود که مرزهای حوزوی و جغرافیایی را دَرنَوردیده و در گوشه گوشه‌ی جهان دلهایی را مجذوب نموده و جانهایی را منور ساخته و فضائلی را به آنها آموخته است.
آفاق زندگی و ذکر مقامات باطنی و مراتب مشاهدات و اتصالات و تجلیات گوناگون نفس ملکوتی و سیره‌ی علمی و عملی این انسان بیداردل و مفسر بی‌بدیل که از اعاظم حکما و بزرگان عرفا در قرون اخیر به حساب می‌آید، فراتر از آن است که در این سطور بگنجد و گستره‌ی فضائلش در قلمروِ قلم درآید و فقط به یک جمله اکتفا می‌کنم که وی از افتخارات تاریخ درخشان حوزه نجف و قم می‌باشد که علمای آن باید به داشتن چنین تربیت‌یافته‌ای بر خود ببالند.
نگاهی اجمالی به شخصیت آیةالله جعفری تهرانی(
استاد عزیزتر از جانم، حکیم متألّه، فقیه مدقِّق، عارف واصل مرحوم آیةالله آقا سیدعبدالله جعفری تهرانی( شخصیتی بود که احاطه‌اش به اسرار کلمات و رموز نظرات و آراء نهایی استاد بزرگوارش مرحوم علامه‌ی طباطبایی( حیرت‌انگیز بود و در جلسات عمومی و خصوصیِ استاد خویش اعم از تفسیر و فلسفه و عرفان و سیر و سلوک و جلسات خصوصی هفتگی که به صورت چرخشی در منزل شاگردان خاص مرحوم علامه برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد و از خوشه‌چینانِ چیره‌دست و باهوش محضر استادش بود که روزی از روی تواضع به این حقیر محض فرمودند: «ما خودمان را نخود هر آشی می‌کردیم» و به قدری مرحوم علامه‌ی طباطبایی( در تکوین شخصیت روحی و معنوی ایشان نقش اساسی و زیربنایی داشت که روزی جریان مشاهده‌ی فنای خویش در استادشان مرحوم علامه را برایم نقل فرمودند که خود حکایت شیرینی بوده است و پرده از تأثیرپذیری این شاگرد ممتاز از استاد خویش برمی‌دارد.
قوّت حافظه و ضبط مسائلش آنهم در سنین قریب به نود سالگی به حدّی بود که هر انسانی را شگفت‌زده می‌نمود و به تعجب و تحسین وامی‌داشت.
صفای باطن و استعداد فوق‌العاده و پاکی ضمیر و سعه‌ی وجودی مرحوم آیةالله جعفری تهرانی( و نیز روحیه‌ی کمال‌جویی و پیشرفت چشمگیر و مراقبه‌ی شدیدی که وجهه‌ی همّت این شاگرد سخت‌کوش بود، سبب شد که مرحوم علامه(، دستورات سلوکی اربعه و چهار مرحله‌ای مراقبه را نسبت به این شاگرد خود، دو مرحله‌ای کند و نوید و بشارت خرق حجابها و شهود حضرت حق جلّ‌جلاله را به او اینگونه دهد که: «عنقریب در به روی شما باز خواهد شد».
نظم حیرت‌آور این فقیه عارف به گونه‌ای بود که در قرارهای روزانه و شبانه‌ای که به محضرش می‌رسیدم، سر همان ساعتی که وعده نموده بود، قبل از آنکه زنگ منزل را به صدا درآورم، درب خانه را به رویم باز می‌کرد و هرگاه می‌خواستم به همراهشان بیرون از خانه بروم، سر همان ساعت پشت در ایستاده بودند تا خدمتشان برسم.
روی‌گردانی از تجملات دنیا و زهد و زندگی ساده و بی‌پیرایه‌اش و پرهیز جدّی از اسراف و تبذیر و احتیاطات خاصی که شاهدش بودم جلوه‌ای از جلوات همان مراقبه‌ی شدید و دائمی‌اش بود.
بنده به خاطر دارم که یکی از اساتید فلسفه و عرفان که در حوزه‌ی علمیه‌ی قم به تدریس و مباحثه‌ی متون عمیقی چون «اسفار» و «فصوصُ‌الحکم» و «مصباحُ الْاُنس» اشتغال داشت و خود از شاگردان مرحوم علامه‌ی طباطبایی( بود و برای زیارت حضرت آیةالله جعفری تهرانی( لحظه‌شماری می‌کرد، پس از اصرار فراوانی که داشتند برنامه‌ی ملاقاتی تنظیم شد، وقتی در اطاق محقر ایشان حضور پیدا نمود، در حالی که در کنار تخت آیةالله جعفری تهرانی( ایستاده بود با صدای بلند خطاب به ایشان فرمود: «ای وارثِ علمی و عملیِ علامه‌ی طباطبایی؛ ای که خودت علامه‌ی طباطبایی هستی» و سپس به وی فرمود: «افسوس که حوزه شما را نشناخت» و به یاد دارم که در مراسم عقد صبیه‌ام، حضرت آیةالله مصباح یزدی دامت برکاته که خود از خوشه‌چینان محضر مرحوم علامه( می‌باشد به این حقیر فرمودند: «از شما می‌خواهم که از طرف من دست آیةالله جعفری تهرانی را ببوسید».
این فقیه عارف به حدّی گمنام و شهرت‌گریز بود که در مجلس بزرگداشت ارتحال مرحوم آیةالله شیخ علی‌آقا پهلوانی( که در مسجد اعظم قم تشکیل شده بود، یکی از شاگردان مرحوم علامه هنگامی که با ایشان روبرو می‌شود خطاب به وی می‌فرماید: «ما فکر می‌کردیم که سال‌هاست که شما از دنیا رفته‌اید».
و به یاد دارم که وقتی شخصی از فقیه زاهد و عارف ربانی مرحوم آیةالله آقاسید ابراهیم خسروشاهی( که خود نیز از شاگردان مرحوم علامه بوده سؤال کرده بود که برای سیر و سلوک الی الله به چه کسی مراجعه کنم و در محضر چه کسی زانوی شاگردی بزنم؛ فرموده بود: «من فقط آیةالله آقاسید عبدالله جعفری تهرانی را برای این امر می‌شناسم» و عارف بزرگوار مرحوم آیةالله شیخ عزیزالله خوشوقت( که خود از دست‌پروردگان مکتب سلوکی مرحوم علامه طباطبایی( محسوب می‌شد، ارادت خاص و ویژه‌ای به مرحوم آیةالله جعفری تهرانی( داشتند و این علاقه و ارادت از مدرسه‌ی علمیه‌ی مرحوم آیةالله برهان( آغاز شده بود و تا آخر عمر ایشان ادامه داشت و با شنیدن خبر ارتحال مرحوم آیةالله جعفری تهرانی( به شدت متأثر شدند و پس از نماز صبح با این حقیر تماس تلفنی گرفتند و پس از عرض تسلیت فرمودند: «من عذرخواهی می‌کنم از اینکه پای آمدن به تشییع ایشان را ندارم» و فقیه بزرگوار حضرت آیةالله شیخ جعفر سبحانی دامت برکاته در توصیف مرحوم آیةالله جعفری تهرانی( چنین فرمودند: «ایشان از نظر علم و عمل در حدّ کمال بود؛ در طول زندگی، من از ایشان مکروهی ندیدم تا چه رسد به حرامی» و نمونه‌ی اخلاق و پاکی، حضرت آیةالله آقاسید محسن خرازی دامت برکاته روزی در منزل ایشان حاضر شدند و تقاضای موعظه و دعا از ایشان کردند و در رابطه با شخصیت این فقیه عارف که گمنامی و بی‌نشانی از نشانه‌هایش بود فرمودند: «جز خوبی و جز تعلق به خدا و خدایی بودن چیزی از ایشان ندیدیم».
آیةالله جعفری تهرانی( از برجسته‌ترین شاگردان عارف ربانی مرحوم آیةالله شیخ علی‌اکبر برهان( محسوب می‌شد و مرحوم آیةالله برهان همه ساله خدمت استادشان حضرت جمال‌العارفین مرحوم آیةالله سیدعلی آقا قاضی( مشرف می‌شدند و از ایشان نیز نُقل تبرّکی می‌گرفتند و برای آیةالله جعفری تهرانی و مرحوم آیةالله شیخ علی آقا پهلوانی قدس‌سرّهما می‌آوردند.
انس و ارتباط علمی و سلوکی بیش از پنجاه ساله‌ی دو استاد عزیزتر از جانم مرحوم آیةالله پهلوانی تهرانی و مرحوم آیةالله جعفری تهرانی به یکدیگر در حدّی بود که هرکس یکی از آنها را می‌دید، ناخودآگاه به یاد دیگری می‌افتاد و این دو رفیق شفیق، بیش از سی سال زانوی شاگردی و تلمّذ در محضر استادشان مرحوم علامه‌ی طباطبایی( بر زمین زده و بهره‌ها برده و خوشی‌چینی‌های منحصر به فردی را نصیب خود ساخته بودند. به یاد دارم که روزی استاد بزرگوارم مرحوم آیةالله جعفری تهرانی( به این حقیر فرمودند: «بنده خدمت مرحوم آیةالله حاج آقا حسین قاضی( هم می‌رسیدم و از انس با ایشان و جلساتشان بهره می‌بردم. روزی آقای قاضی( به بنده فرمود: شما از علامه‌ی طباطبایی( استفاده کنید که علم بلایا و منایا پیش ایشان است».
شدت ارادت مرحوم آیةالله پهلوانی( به آیةالله جعفری تهرانی( به حدّی بود که از ایشان به عنوان «آقا» یاد می‌کردند و در نامه‌های خصوصی خود خطاب به ایشان تعبیراتی اینچنین داشتند: «خدمت دوست و استاد عزیزم»؛ «خدمت استاد معظم»؛ «خدمت دوست عزیز و برادر شفیقِ با محبت خودم»؛ «خدمت برادر گرامی» و «تصدّقت شوم».
مدرّس علوم حِکمی و عرفانی، حضرت آیةالله ممدوحی دامت برکاته که خود درک محضر علامه را نموده و در جلسات ایشان حاضر می‌شده در رابطه با آیةالله جعفری تهرانی( چنین فرمودند: «ایشان از نفوس طیبه‌ای بود که به وسیله‌ی او چه بسا خدای منّان و متعال، عنایت‌های ویژه می‌کرد که با رفتن امثال ایشان یک باب رحمت وسیعی بسته می‌شود.
وی خلاصه‌ی نیم‌قرن گردش حوزه بود که به اندازه‌ی عالَمی قیمت داشت. ایشان از افراد ممتازی بود که علوم علامه‌ی طباطبایی( را جذب نمود و استفاده کرد، و گذشته از کتابهای علامه، حرف‌های سینه به سینه از استاد خود مرحوم علامه داشت که در کتابهایشان نیامده بود. بسیاری از ذخائر علمی مکتوم و مستور را از مرحوم علامه( تحمل کرده بوده و در سینه داشت و غلیظ‌ترین مسائل فلسفی و عرفانی که نزد ایشان مطرح می‌شد، به سادگی و مثل آب روانی حل می‌کرد و برش مسلط بود که کمتر کسی چنین بود» و در جلسه‌ای فرمودند: «ایشان قله‌ی علم و قله‌ی عرفان بود و نظیر نداشت و كسی او را نمی‌شناخت؛ اعجوبه‌ای بود. سینه‌اش گنجینه و اطلاعات شنیده نشده‌ی علامه‌ی طباطبایی( بود» و بعضی از بزرگان بر این نظر بودند که هرگاه عنوان «شاگرد علامه» به طور مطلق استعمال شود، منصرف به آیةالله جعفری تهرانی( است، چراکه او هم شاگرد علمی بود و هم شاگرد عملی.
گمنامی و شهرت‌گریزی و گوشه‌گیری، این عارف واصل را نسبت به مسائل سیاسی و حوادث اجتماعی بی‌تفاوت نکرد و قریب به اتفاق شبها اخبار حوادثِ دنیای اسلام را پی‌گیری می‌نمود و مطالبی را می‌فرمود. 
این فقیه عارفِ بصیرِ با اخلاص، در پاسخ به درخواست عده‌ای که منتظر نظر ایشان در معرفی مَرجع برای امر تقلید بودند، به این حقیر فرمودند: «برای مرجعیت این چند نفر را به آنها معرفی کنید، اما نظر بنده برای مرجعیت، در درجه‌ی اول، مقام معظم رهبری حضرت آیةالله خامنه‌ای مدظله می‌باشد و بگویید که نظر من، ایشان است».
این فقیه عارفِ پاک ضمیرِ بااخلاص با وجود کسالت شدیدی که داشتند، در آخرین سفری که مقام معظم رهبری، حضرت آیةالله خامنه‌ای مدظله، برای دیدارهای عمومی و خصوصی به قم مشرف شده بودند، خدمت رهبری آمدند و در مقابل دیدگان علمای حاضر در جلسه، خم شدند و بر دست مجروح ایشان بوسه زدند و سپس رو به حقیر کردند و در رابطه با رهبر بزرگوار فرمودند: «این مرد هوا ندارد، همه‌ی این پیشرفت‌ها به خاطر اخلاص این مرد است».
پس از فتنه‌ی ۸۸  این فقیه عارفِ بصیر، در مرقومه‌ای که تعبیر خوابی بود، در رابطه با مقام معظم رهبری مدظله چنین نگاشتند: «از زمانی که رهبری به معظم‌له منتقل شده، تا به حال حوادثی برای ایران از داخل و خارج پیش آمده که مردم، حتی روحانیون را مضطرب نموده؛ معظم‌له با آغوش باز  از آنها استقبال، و با متانتِ بدون اضطراب از آنها پذیرایی، و با مقاومت  قولاً و عملاً از همه‌ی آنها جواب شافی و کافی فرموده؛ بعداً هم‌چنین خواهد بود».
پرداختن به سیره علمی و عملی این عارفِ واصلِ برجسته‌ی گمنام که جامع بین علوم ظاهری و باطنی و حقیقی بوده است مجال دیگری را می‌طلبد؛ این زمان بگذار تا وقت دِگر.
جام صهبا
جام صهبا رساله‌ای است که بایستگی‌های سیر و سلوک الی الله در آن تبیین و در عمیق‌ترین ساحت عرضه شده است و اصحاب معرفت و طالبان قرب حضرت محبوب بی‌هیچ نگرانی و تردیدی می‌توانند با مراجعه‌ی به آن از سالک و مسلک و مقصد و مقصود آگاه گردند و بهره‌های اطمینان‌بخش سلوکی خود را از آن ببرند.
از امتیازات رساله‌ی جام صهبا این است که شکل‌گیری متن و تعلیقات آن در بهترین فصل عمر، که بلوغ علمی و عملی و عرفانی این استاد و شاگرد به اوج رسیده بود انجام پذیرفته است.
بدون تردید، جام صهبا رساله‌ی نادری است که مباحث مطرح شده‌ی در آن به حدّی بدیع و عمیق می‌باشد که در دیگر آثار مرحوم علامه‌ی طباطبایی( یا دیده نمی‌شود و یا به این روشنی تبیین نشده است.
رساله‌ی جام صهبا، ارمغان سلوک علامه‌ی طباطبایی در حوزه‌ی عمل و رساله‌ی الولایه، ره‌آوردی در عالم نظر می‌باشد که هر دو رساله از متن کتاب و سنت جوشیده است.
در این کتاب که آیین‌نامه‌ی سیر و سلوک الی الله و طریق رستگاری بوده و شاخصه‌های عرفان عملی در آن بیان شده، سالک طریق قرب الهی می‌تواند به مایحتاج خود در سیر اَنفسیِ خویش دسترسی پیدا کند و در بزنگاه مشکلات و مواجهه با موانع راه، از آنها بهره‌برداری نماید و ابلیس و جنود جنّی و اِنسی‌اش را به وادی یأس و قطع امید بکشاند.
این کتاب تحفه‌ای است برای سالکین طریق قرب الهی و انسانهای برجسته‌ی روحانی و همه‌ی کسانی که طالب صیرورت و شدن هستند.
در این رساله که در منظر و مرئای اهل معنا و معرفت قرار گرفته، مرحوم علامه( راه عبودیت و قرار گرفتن در صراط مستقیم را به مشتاقان صعود به قله‌های رفیع کمال می‌آموزد و بر عطش لب‌تشنگان وادی حقیقت می‌افزاید و شوقشان را برای طی طریق قرب الهی دوچندان می‌کند.
متن و تعلیقه‌ی کتاب جام صهبا تراوشی از تراوشات و رشحه‌ای از رشحات یافته‌های روحی استاد و شاگردی است که جانشان به نور توحید و وحدت منور گردیده و در قله‌ی شهود و کمالات معنوی بوده‌اند.
متن این رساله‌ی سلوکیه، کلمات و افاضات عارف واصل، مرحوم علامه‌ی طباطبایی( می‌باشد که خود این راه پرفراز و نشیب کمال قرب حضرت جانان جلّ‌جلاله را طی نموده و به کعبه‌ی مقصود نائل شده و شاگردان سلوکی خود را ـ که شور و شوق کمال عبودیت و وصال حضرت محبوب بی‌قرارشان کرده و به محضر سراسر نورش کشانده ـ ارائه‌ی طریق نموده و خضر راهشان شده است.
در روزگاری که همه‌ی امور ارزشمند و گرانبها رنگ تقلب به خود گرفته و حتی دین و عرفان تقلّبی و خرافی در ظرف‌های بلورین و بسته‌بندی‌های پرجاذبه، در سطح گسترده‌ای عرضه می‌گردد و حنظل را به جای شَهد به خُورد نسلِ جوانِ تشنه‌ی کمال می‌دهند، ضرورت وجود کتب و رسائلی چون جام صهبا بیش از هر دورانی احساس می‌شود.
انقلاب اسلامی به رهبری فقیه عارفِ شیعه، حضرت امام خمینی( سبب وقوع تحولات گسترده‌ای در همه‌ی عرصه‌ها از جمله موجب تحولات بی‌بدیل و عمیقی در عرصه‌ی معنویت و خداخواهیِ فطری گردید و جوانان و نوجوانان و طلاب و دانشجویان را به فکر تهذیب و تکمیل نفس انداخت که جام صهبا پاسخی درخور تشنگی گسترده و اطمینان‌بخش به ضروری‌ترین و مهم‌ترین نیاز نسل جوان بوده و به خداخواهانِ خداجو می‌آموزد که عشق به حضرت محبوب جلّ‌جلاله پیدا کردنی است، نه آمدنی؛ یافتنی است نه تحصیل کردنی؛ و عرفان عملی طریقی است که آن عشق را پیدا کنی و به عبودیت مطلقه برسی و جسم و جان و ظاهر و باطنت را در عالم انوار سیر دهی.
متن رساله‌ی سلوکیه‌ی جام صهبا، تقریر بیانات مرحوم علامه‌ی طباطبایی( در جلسات سلوکی و حلقات دروس معرفتی ایشان می‌باشد که بر محور رساله‌ی سیر و سلوک منسوب به علامه‌ی بحرالعلوم( برای شاگردان سلوکی خود از خارج ایراد نموده و استاد بزرگوارم مرحوم آیةالله  جعفری تهرانی( آن تقریرات را استنساخ فرموده بودند. 
نام این رساله سلوکیه را با الهام از این بیت مرحوم علامه( انتخاب نمودم که:

جام صهبا ز کجا بود مگر دست که بود 
که در این بزم بگردید و دل شیدا برد 
خم ابروی تو بود و کف مینوی تو بود 
که به یک جلوه شیرین دل و دین یک جا برد 
در متن کتاب هرجا به راهنمایی مرحوم استاد، آیةالله جعفری تهرانی( کلمه یا جمله‌ای اضافه شده در بین این علامت [] ذکر شده و تعلیقات ایشان با حرف ﴿ج﴾ و تذییلات این صفر محض با دو حرف ﴿ص ج﴾ نشانه‌گذاری شده است.
در تنظیم این اثر به امر استاد عزیزتر از جانم تمامی اندیشه‌های مرحوم علامه به صورت تحقیقی در آثار ایشان پیگیری شد و آنچه متناسب با متن کتاب بود، در تعلیقه از آنها استفاده گردید تا دایره‌ی مخاطبان را عام‌تر و میزان بهره‌برداری از آن افزون‌تر گردد. اعراب‌گذاری و منبع‌یابی و ترجمه‌ی آیات و روایات و عبارات و ویرایش و تیترگذاری این رساله و تقریر بیانات مرحوم استاد، آیةالله جعفری تهرانی( و ثبت آنها را به عنوان تعلیقه، این حقیر محض برعهده داشته است.
ضرورت همراهی با استاد و اکتفا نکردن به جام صهبا
لازم است نکته‌ای را به مشتاقان طریق قرب الهی و سالکان صراط عبودیت متذکر شوم و آن اینکه چنگ زدن به دامن نوشته‌ها و دستورالعمل‌های مکتوب و رساله‌هایی چون جام صهبا، و آنها را جایگزین استاد و راهنما نمودن، سلوک در کوره‌راهی است که پیامدش روشن نیست، چرا که آنها یا نسخه‌ای برای بیمار خاص و یا ارائه‌ی طریقی برای مریضی گمنام و بیانی به صورت کلیات می‌باشد.
سالک شائق باید بداند که با تکیه بر عصای عقل و ذکاوت و استعداد ذاتی خویش نمی‌تواند گلیم کمال انسانی را از آب زندگی بیرون آورَد و راه را با هر حال و هوایی بیابد و بپیماید. 
اگر در پیچیدگی‌های درونی و دشواری‌های تربیتی انسان و چگونگی صیرورت و شُدَن، اندیشه شود و راهزنهای مرئی و نامرئیِ در کمین نشسته به حساب آیند، بی‌تردید ضرورت استاد و راهنما و همراهی با وی احساس خواهد شد.
پس مبادا جاذبه‌های رساله‌ی سلوکیه‌ی جام صهبا سبب شود که با کوبیدن بر طبل استقلال و بی‌نیازی از راهنما، به آن اکتفا نمایی و خودسرانه به تربیت سلوکی خویش بپردازی.
تو باید زانو زدن در محضر استاد و اکتفا نکردن به اینگونه کُتب و رساله‌ها و دستورالعمل‌ها را از صاحب متن و تعلیقات جام صهبا بیاموزی و رَه آنچنان رَوی که آنها رفتند.
باب رحمت خاصه‌ی الهیه
تسوید این اوراق در شرایطی صورت پذیرفت که بارقه‌ی لطف خاص حضرت جانان جلّ‌جلاله شامل حالم شده بود و به پرستاری از پدر بزرگوارم مرحوم حاج محمودآقا که به حق مرد خدا و عبد صالح الهی و رهیده‌ی از دنیای دون بود مشغول بودم.
هرگاه از کسانی که وی را می‌شناختند پرسش می‌شد که آیا مصداقی را برای «الکاسبُ حبیبُ الله» می‌شناسید، خواص و عوامشان انگشت اشاره‌شان را به سمت این انسان برجسته‌ی به حق پیوسته می‌گرفتند و وی را نشان می‌دادند.
این فرزند به گِل نشسته و در باتلاق تعلقات دنیوی و اَهوای نفسانی فرو رفته، با همه‌ی تار و پودم حس می‌کردم که آنچه بر ذهنم جاری و بر قلبم روان می‌گردد و از طریق نوک قلمم بر صفحات کاغذ نقش می‌بندد، توفیقاتی است که بابش از طریق خدمت به پدری اینچنین به رویم گشوده شده است.
در مدت بیش از بیست ماهی که مجرای فیض ظهور و نِمودم در بستر بیماری قرار گرفته و به کلی قدرت حرکت خویش را از دست داده و زمینگیر شده بود، و بی‌هیچ شکایت و گله‌ای همواره ذکر و یاد و تهلیل و تحمید حضرت محبوب جلّ‌جلاله بر زبانش جاری بود و با صدای نحیف و شکسته شکسته شده‌اش محمد و آل او صلوات الله علیهم را می‌خواند و صَلا می‌داد، خدای سبحان توفیقم داد که به نگارش این کلمات بپردازم که همزمان با نوشتن بخش‌های پایانی آن، در شب جمعه و در شام شهادت حضرت صدیقه‌ی اَطهر(، روح قدسی‌اش از حجاب تن خارج شد و به ملکوت اعلی پیوست و این فرزند حقیرش را که مدال پرافتخار نوکری‌اش را بر گردن خویش داشت و به آن می‌بالید در غم فراقش مبتلا نمود.
او پدری بود که با رفتنش از دارِ فریب دنیا، عمرِ توفیقِ خدمتِ بیشترِ به وی کوتاه شد و بابی از ابواب رحمت خاصه‌ی الهیه به رویم بسته گردید و مرا به یاد جمله‌ی خاتم الفقهاء و المجتهدین، مرحوم آیةالله شیخ مرتضی انصاری( انداخت که پس از مرگ مادرش در پاسخ اعتراض بعضی از دوستانش که چرا این اندازه گریه می‌کنید فرمود: «گریه و تأسف من به خاطر از دست دادن مادر نیست، بلکه به این دلیل است که خداوند بسیاری از بلاها را به سبب ایشان از ما دور می‌کرد و برکت‌های زیادی را بر ما ارزانی می‌داشت». 
امیدوارم که حضرت حق جلّ‌جلاله همواره این باب را به رویم گشوده بدارد و الطاف و ادعیه‌ی برزخی آن پدر عزیزم را که اولین استاد و مربی‌ام نیز محسوب می‌شد بدرقه‌ی راهم نماید.
ادای حقوق کثیره‌ای که از ایشان برعهده‌ام آمده است مرا معترف به عجز از جبران و ادای حق شکرگزاریش نموده، چرا که وی از همان دوران کودکی‌ام مرا با قرآن و حدیث و کتاب اخلاقی معراج‌السّعاده و اشعار حکمت‌آمیز شعرایی چون حافظ و سعدی و مولانا آشنا نمود و از هدایت‌ها و نصایح و تذکرات راهگشایش ـ چه در مشاهده‌ی صحنه‌های تهجد شبانه‌اش در خانه و کنار ترازوی مغازه‌اش و چه در قالب تابلوهایی که بر گوشه گوشه‌ی خانه و مغازه‌اش نصب نموده بود و چه با زبان شیرین و همراه با نگاه نافذش و چه با خواندن خلاصه‌های مکتوبش ـ بهره‌مندم می‌ساخت.
به یاد دارم که در اوائلی که به حوزه‌ی مقدسه‌ی قم مشرف بودم و کمتر از هفده سال داشتم، هرگاه که برای دیدار والدین به تهران می‌آمدم خاطراتی را که در طول هفته و ماه از برجستگی‌های علمی و عملیِ علمای بزرگ قم در اندیشه و ذهن خود ثبت می‌کردم، برای ایشان نقل می‌نمودم و وی مشتاقانه آنها را می‌شنید و لذّت می‌برد. روزی پس از آنکه نقل خاطراتم تمام شد، خطاب به بنده فرمود: پسرم! 

گنج شو، نِیْ گنج‌جو، خوشتر کدام؟ انصاف ده 
طعم شِکَّر داشتن یا طَمْع شِکَّر داشتن 
سپس فرمود: «تلاش کن که خودت شیرین شوی» و مقصودش از این توصیه آن بود که در گنج‌جویی نباید متوقف گردی و خودت باید گنج شوی.
در پایان باید به حضرت کریم علی‌الاطلاق جلّ‌جلاله که ربّ العالمین است پناه ببرم از اینکه در عالم آخرت که ظهور و باطن عالم دنیاست با خطاب عتاب‌آمیز و خجلت‌آورِ بهره‌بَـرَندگان از این نوشتار مواجه شوم که تو عمرت را در سیاه کردن کاغذ گذراندی و در محدوده‌ی بیان و بنان متوقف شدی و از قافله‌ی سالکان کوی حضرت دوست جا ماندی، و ما از سیاهه‌ی قلمت، دل را سپید کرده و عروج پیدا نمودیم و حجاب‌های ظلمانی و نورانی را دریدیم و اِنّیّت موهوم را از دست دادیم و به فوز حقیقی که مقام فنا و بقای به معبود و وصالش می‌باشد راه یافتیم.
«اَسْأَلُكَ بِحَقِّكَ وَقُدْسِكْ وَاَعْظَمِ صِفاتِكَ واَسْمائِك أَنْ تَجْعَلَ أَوْقَاتِي مِنَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ بِذِكْرِكَ مَعْمُورَةً وَ بِخِدْمَتِكَ مَوْصُولَةً وَ أَعْمَالِي عِنْدَكَ مَقْبُولَةً حَتَّى تَـكُونَ أَعْمَالِي وَ أَوْرَادِي كُلُّهَا وِرْداً وَاحِداً وَ حَالِي فِي خِدْمَتِكَ سَرْمَدا».

ص ج
۹ / ۱ / ۱۳۹۹ ﻫ .ش
مطابق با سوم شعبان ۱۴۴۱ ﻫ . ق
سالروز میلاد شفیع امت نبوی
حضرت اباعبدالله الحسین
صَلواتُ الله و سلامُه عَلیْه