استعدادهای برتر، نخبگان و نوابغ، بی‌تردید یکی از تأثیرگذارترین عناصر بر سرنوشت ملّت‌ها هستند. اگر تمدّن‌های ملّت‌ها و امّت‌ها با اندیشه‌، فرهنگ و اخلاق‌، هنر و معماری و فنّاوری‌ ساخته‌می‌شود، بی‌تردید دانشمندان، اهالی فرهنگ و هنر، سیاستمداران و به عبارتی همه‌ی ‌کسانی که به نحوی از ذهن خلّاق و استعداد برتر و همّت والا برخوردار هستند مهم‌ترین نقش آفرینان ‌تمدّن‌سازی محسوب‌ می‌گردند. و در همین نگاه تمدّنی است که نقش نخبگان هر جامعه پررنگ دیده‌خواهدشد.
در جهان پس از اسلام، هر دورانی که نخبگان صالح مسلمان اجازه ظهور و بروز پیدا کردند، تمدّن اسلامی اوج گرفت و هر زمانی مانند دو قرن اخیر که نخبگان نادیده گرفته شده و حتّی عامدانه حذف شدند تمدّن اسلامی دچار افول شد. و از همین رو برای برپایی دوباره، سریعتر و بهتر تمدّن اسلامی که آمال و آرزوی همه‌ی مسلمین جهان است، باید به ماهیت نخبگی، نخبگان و نقش آن‌ها در این تمدّن سازی نگاه دقیق‌تر و ویژه‌تری صورت گیرد و بر اساس آن، سیاست‌ها، راهبردها و اقدامات لازم برای رسیدن به تمدّن نوین اسلامی طراحی و اجرا گردد.
لذا انقلاب اسلامی که اساساً ماهیتی اعتقادی و ایدئولوژیکی داشت و در راستای برپایی دوباره‌ی تمدّن نوین اسلامی و در هم کوبیدن تمدّن‌های شرقی و غربی شکل گرفته‌بود و معمار کبیر آن خود از اندیشمندان و نخبگان بزرگ جهان اسلام محسوب‌می‌شد، خیلی زود میدان را برای نخبگان در جهت نظریه پردازی، سیاست گذاری، نظام سازی و طراحی و اجرای اقدامات باز کرد.
آیت الله خامنه‌ای(مدّظلّه) که پس از امام خمینی(ره) سکّان‌داری این انقلاب تمدّن‌ساز را به عهده گرفت نیز، نه تنها از نخبگان جهان اسلام بود بلکه در دوران طاغوت، ایّام ریاست جمهوری و پس از آن در دوران رهبری همواره التفات ویژه‌ای به نخبگان و نخبه پروری داشت و هنوز که سنّ مبارک ایشان از هشتاد گذشته این سیره‌ی مستمرّه‌ی ایشان پابرجاست.
پیش از انقلاب، هم ایشان به سراغ نخبگان می‌رفتند و هم نخبگان پاشنه‌ی درب خانه و مسجد ایشان را درآورده‌بودند. ایشان به دانشگاه مشهد می‌رفت و دانشجویان در مسجد ایشان حضور پر رنگ و چشمگیر داشتند. مقام معظّم رهبری در این باره می‌فرمایند: «قبل از انقلاب، بعضی از روحانیون، از جمله بنده‌ی حقیر با دانشجوها ارتباطاتی داشتیم. این ارتباطات، ارتباطات سازمانی نبود، ارتباطات تشکیلاتی نبود، ارتباطات در مسائل مبارزاتیِ تند نبود؛ ارتباط فکری و تبیینی بود؛ یعنی جلساتی داشته باشیم که دانشجوها در آنجا شرکت کنند، یا ما احیاناً در جلسه‌ای از جلسات دانشجوئی در دانشگاه شرکت کنیم.
در آن اوقات، بنده در مشهد جلسه‌ای داشتم که بین نماز مغرب و عشاء برگزارمی‌شد. پای‌تخته می‌ایستادم و به قدر بیست دقیقه یا نیم‌ساعت صحبت‌می‌کردم. مستمعین هم نود درصد جوان بودند؛ جوان‌ها هم غالباً دانشجو و بعضاً دبیرستانی بودند. یک شب مرحوم شهیدباهنر(رحمةالله‌علیه)مشهدبود،با من به‌مسجد ما آمد. وضعیت را که دید، شگفت‌زده شد. حالا آقای باهنر کسی بود که در تهران با مجامع جوان و دانشجوئی هم مرتبط‌بود. ایشان گفت که من به عمرم اینقدر جمعیت دانشجوئی و جوان در یک مسجد ندیده‌ام. حالا توی مسجد ما مگر چقدر جوان بود؟ حداکثر مثلاً سیصد و چهل پنجاه نفر. در عین حال برای یک روحانیِ روشنفکرِ مرتبط با جوان‌ها، مثل آقای باهنر، که خودش هم دانشگاهی بود و دوره‌های دانشگاهی را دیده‌بود و محیط‌های دانشجوئی را می‌شناخت و از فعالیت‌های مذهبیِ به‌روز و متجددانه هم مطلع‌بود، جمع شدن حدود سیصد یا سیصد و پنجاه نفر جوان - که شاید از این تعداد، مثلاً دویست نفرش دانشجو بودند - چیز عجیبی بود و ایشان را دهشت‌زده و تعجب‌زده کرده‌بود: دویست تا دانشجو یک‌جا جمع‌بشوند و یک روحانی برایشان صحبت‌کند؟!»
 این مراودات آیت‌الله خامنه‌ای با نبخگان تنها محدود به مسجد و دانشگاه نبود. بلکه منزل ایشان نیز قبل از انقلاب پاتوق رفت‌وآمد و گعده‌های گفت‌وگوی طلبه‌ها و دانشجویان شده‌بود.
با شروع انقلاب هر چند مشغله‌ها و مسئولیت‌های آیت‌الله خامنه‌ای زیاد شد امّا ارتباط با نخبگان نه تنها قطع نشد، بلکه انقلاب بستری شد برای اینکه ایشان ارتباطات خودشان با آن‌ها را گسترده‌تر و عمیق‌تر نماید. به طوری که اکنون که ایشان در سنین هشتادسالگی به‌سرمی‌برند و رسیدگی به انواع و اقسام مسائل کشوری و جهانی را به‌دوش‌می‌کشند، همواره اهتمام جدّی به دیدار با نخبگان داشته و زمان زیادی را برای گفتگوی مستقیم با نخبگان به خرج‌می‌دهند.
مرور عناوین دیدارهای علنی سالانه ایشان گویای این موضوع است که در میان توجّه به  اقشار مختلف جامعه، گویی معظّم‌له پرونده‌ی ویژه‌ای برای نخبگان در برنامه‌های‌شان بازکردند و برای این مخاطب، جلسات متعدد و با عناوین مختلف دارند. سالی یک‌بار دیدار با نخبگان علمی جوان، یک‌مرتبه دیدار با اساتید که نخبگان و نخبه‌پرورانند، چندین‌بار دیدار دانشجویی که به قول معظّم‌له دانشگاه محیط زیست نخبگان است، از طرفی دیدارهای سالانه با شعرا را دارند که بی‌شک از نخبگان عرصه‌ی ادبیات هستند. و حتّی در سفرهای استانی یک پای ثابت برنامه‌ی ایشان دیدار با نخبگان آن استان است. و در کنار این برنامه‌های ثابت، به صورت جسته‌وگریخته دیدارهای مختلفی با پژوهشکده‌ها و بازدید از نمایشگاه‌های فنّاوری به چشم می‌خورد. و همواره در عمده این جلسات ساعت‌ها برای شنیدن‌حرف‌نخبگان و تأمّل‌و تدبّر در نظراتشان وقت گذاشته‌می‌شود.
البته ارتباط مقام‌معظّم‌رهبری با نخبگان تنها محدود به دیدار و جلسه‌های عمومی نبوده و نیست. بلکه ایشان هم قبل از انقلاب و هم پس از آن همواره سعی داشتند تا جای ممکن با افراد مختلف نخبه و نابغه ارتباطات و مراودات اختصاصی نیز داشته باشند. قبل از انقلاب ایشان در مشهد پذیرای نخبگان کشور بودند و گاهی خودشان در شهر‌های دیگر به سراغ نخبگان می‌رفتند. نخبگانی که در آن  هم عناصر برجسته‌ی حوزوی مانند علّامه‌طباطبایی(ره) و شهید مطهری هستند و هم عناصر دانشگاهی مانند دکتر شریعتی و مهدی اخوان ثالث به چشم می‌خورد. پس از انقلاب نیز این دیدار‌های غیر عمومی و ارتباط با اساتید و نخبگان و صاحب‌نظران با توجّه به مسئولیت ایشان شاید چند برابر شده‌است.
در هر صورت اهمّیت و لزوم این سیره‌ی مستمرّه‌ی آیت‌الله خامنه‌ای در ارتباط با نخبگان را می‌توان از منظر‌های مختلفی مورد بررسی قرار داد و البته خود ایشان نیز در بیانات مختلف‌شان به این موضوع پرداختند. لکن مهم‌ترین نکته در مسأله‌ی نخبه پروری و توجّه به نخبگان، ریشه در نقش تمدّنی آن‌ها دارد. که به تعبیر معظّم‌له: موتور محرّکه‌ی ‌تمدّن‌سازی‌اسلامی هستند.  لذا مقصود این کتاب بررسی مسأله‌ی نخبگی و نخبگان از منظر نقش آن‌ها در ساخت تمدّن نوین اسلامی می‌باشد.
از آنجایی که عمده مطالب این کتاب مربوط به بیاناتی از مقام معظّم ‌رهبری است که در جلسات با نخبگان ایراد شده، لذا در فصل اوّل هدف از تشکیل این جلسات با نخبگان تشریح شده‌است.
برای فهمیدن نقش نخبگان در تمدّن‌سازی نوین اسلامی باید خوب با تمدّن اسلامی و مراحل شکل‌گیری آن آشنا شد لذا در فصل دوّم سعی شده نگاه‌های رهبر معظّم انقلاب در مورد تمدّن اسلامی و مراحل شکل گیری آن بازتاب داده‌شود. و در فصل سوّم به اهمیّت تربیت نخبگان و نقش آن‌ها در ‌‌تمدّن‌سازی‌اسلامی پرداخته‌شده و در فصل چهارم اندکی به خود مقوله‌ی نخبگی اشاره‌شده‌است.
از آنجاییکه پاشنه آشیل اثرگذاری نخبگان روی جوامع عموماً به واسطه علم آن‌هاست، لذا در فصل‌ پنج سعی شده وضعیت نخبگان و نقش آن‌ها در حرکت علمی کشور در پیش و پس از انقلاب مورد بررسی قرارگیرد. که البته یکی از جهات اهتمام به این موضوع این‌است‌که مقام معظّم رهبری در دیدار‌های متعدد با نخبگان خود اهتمام ویژه‌ای به آن داشتند.
نخبگان برای ایفای نقش صحیح در ‌‌تمدّن‌سازی‌اسلامی بیش از هرچیزی نیاز به مشاوری خیرخواه و امین دارند که ضمن درک خوب نخبگان و نخبگی، بتواند با اندیشه‌های ناب و کلان و تمدّنی چراغ راهی برای آنان بوده و آن‌ها را از حیرت اولویت‌بندی وظایف و مسئولیت‌ها بیرون آورد. لذا در فصل شش سعی شده توصیه‌های معظّم‌له به نخبگان در۱۲ بخش ارائه شود. و در فصل هفت نیز وظایفی که ایشان برای مسئولان در نسبت با نخبگان مشخص نمودند گردآوری شده‌است.
در هر حال متنی متقن در زمینه نخبگان و نقش تمدّنی آن‌ها از بیانات مقام‌معظّم‌رهبری تهیه شده که امیداست موجب توجّه هرچه بیشتر عموم‌جامعه به اهمیت و جایگاه‌نخبگان و نخبه‌پروری‌شود. و نخبگان و مسئولان را نسبت به وظایف خودشان در نقش آفرینی برای تحقق تمدّن اسلامی آگاه سازد. و البته باب این پژوهش هنوز باز است و امیدواریم ما را در تکمیل آن یاری‌فرمایید.
و الحمد لله ربّ العالمین
۱۴ خرداد ۱۳۹۹
سالروز رحلت معمار کبیر انقلاب اسلامی